ذخایر طلا در اقتصاد جهانی از جایگاهی بیبدیل برخوردار است و بسیاری از کارشناسان آن را ستون اعتماد در نظام مالی بینالمللی میدانند. این فلز گرانبها نهتنها بهعنوان پشتوانهای مطمئن برای ارزش پول ملی عمل میکند، بلکه در شرایط بحرانی، مانند رکود اقتصادی، تورم یا تحریمهای بینالمللی، نقش نجاتبخش ایفا میکند.
جامعهای که جوانانش و حتی رده میانسالانش هنوز سرپناهی برای زندگی یا امید به تغییر ندارند در شرایطی دست به ولخرجیهای بیهوده میزند که هر بار، هر روز و با هر هزینه به خود یادآوری میکند که او بازنده این روند است چرا که امیدی به بهبود زندگی ندارد و این موضوع میتواند اثرات روانی اجتماعی و سیاسی سنگینی را با خود در پی داشته باشد. در واقع این همان نقطهای است که اقتصاد در حال فریاد زدن درباره بحران است و در مقابل به نظر میرسد سیاستمداران گوشهای خود را محکم بسته باشند. این گونه است که اگر در بحران کرونا اثر رژلب به اثر ریمل بدل شد، به نظر میرسد در ایران امروز شاید بتوان از اثر قهوه یا اثر کافه و حتی اثر لبوبو سخن گفت؛ جایگزینیهای کوچک و شیرین، برای رؤیاهای بزرگی که دیگر دستیافتنی نیستند و تبعات ویرانگری میتواند با خود در پی داشته باشد.
دلار آمریکا از ابتدای سال میلادی جاری تا پایان ژوئن، ۱۰.۷ درصد در برابر ارزهای رقیب ریزش کرد و بدترین عملکرد نیمه نخست سال ۲۰۲۵ را از سال ۱۹۷۳ رقم زد.
جنگها تنها نبردهای نظامی نیستند، بلکه بهنوعی جنگ اقتصادی نیز محسوب میشوند؛ چرا که اداره کشور در زمان جنگ، مستلزم تغییرات گسترده در سیاستهای اقتصادی و مالی است. دولتها برای تامین هزینههای جنگی، تنظیم بازار داخلی، کنترل تورم و جلوگیری از فروپاشی اقتصادی، به اتخاذ تدابیر خاصی روی میآورند.
اقتصادهای نوظهور برزیل، هند و اندونزی در دو دهه اخیر مسیرهای متفاوتی در رشد اقتصادی طی کردهاند. در دورههایی که اقتصاد جهانی دچار بحران شد هند توانست عملکردی مطلوب داشته باشد. براساس دادههای صندوق بین المللی پول، در دوره رکود جهانی سال ۲۰۰۹ برخلاف بسیاری از کشورها هند رشد ۷.۹ درصدی را ثبت کرد.
کلید این معما در دستان سه بازیگر است: ایران (میزان واکنش نظامی)، عربستان (تصمیمات اوپک)، IEA (زمان آزادسازی ذخایر) و تا تعیین تکلیف این مثلث قدرت، بازارهای جهانی در وضعیت آمادهباش باقی خواهند ماند. هشدار تحلیلگران محقق شده است: ژئوپلیتیک، اکنون متغیر مسلط معادلات مالی جهانی است.
از احتمال وارد رکود شدن اقتصاد آمریکا تا تشدید جنگ تجاری میان چین و آمریکا همگی سناریوهایی محتمل برای اقتصاد جهان در عصر تازه تعرفهای خواهند بود که "دونالد ترامپ" آغازگر آن بوده است.
محصولات معاف شده از تعرفهها شامل مس، داروها، نیمه هادی ها، محصولات چوبی، محصولات انرژی و برخی مواد معدنی حیاتی هستند که در ایالات متحده در دسترس نیستند. ترامپ در تاریخ ۲۶ مارس فرمانی اجرایی را امضا کرد که براساس آن بر واردات خودرو و قطعات خاص خودرو تعرفههای ۲۵ درصدی اعمال میشود. روز چهارشنبه هیچ تعرفه اضافی برای این محصولات اعلام نشد.
از حملات تروریستی و ترورهای سیاسی گرفته تا تغییر و تحولات در صحنه قدرت و روندهای مهم اقتصادی و فناوری، جهان در این سال شاهد رویدادهای گوناگونی بود که هر یک بهنوعی مسیر تحولات را تحت تاثیر قرار دادند.
آن چه درباره سیاستگذاریهای شکست خورده پولی و مالی ذکر شدهاند در یک مورد نقطه اشتراک داشتند: هدف از آن سیاستگذاریها آن بود تا راه حلهای ساده را بر نظامهای اقتصادی پیچیده تحمیل کنند بدون آن که به چگونگی سازگاری مردم و بازارها از سوی سیاستگذاران توجهی صورت گیرد. از روم باستان تا ونزوئلای معاصر، سیاستگذاران مکررا کشف کردهاند که نیروهای اقتصادی اغلب به روشهای غیرمنتظرهای به مداخله پاسخ میدهند و اغلب نتایجی بر خلاف آن چه که از پیش در نظر گرفته شده را به بار میآورند.
تحول بزرگی در اقتصاد جهانی در حال وقوع است. بر اساس نسخه ۲۰۲۵ جدول لیگ جهانی اقتصاد، تعدادی از کشورهای پویای آسیایی و آفریقایی پیشتاز این تحول هستند. در همین حال، آن جدول نشان میدهد که کشورهای اروپایی دچار رکود میشوند یا عقب نشینی شان از رشد بیشتر در حال آغاز است.
بازارهای سهام در سراسر جهان با واکنش چین، مکزیک و کانادا به تعرفههای آمریکا و نگرانی از این که اروپا هدف بعدی "دونالد ترامپ" رئیسجمهور آمریکا در جنگ تجاری رو به رشد جهانی باشد، ضربه بزرگی را متحمل شده است.
کشورها کماکان از قراردادهای تجارت آزاد و اتحادهای استراتژیک به مثابه سازوکارهایی برای تقویت همکاری اقتصادی و جریان تجاری استفاده میکنند. ایجاد بلوکهای تجاری مانند مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) یک توافقنامه تجارت آزاد در منطقه آسیا و اقیانوسیه و توافقهای جدید بالقوه در مناطقی مانند آفریقا و آمریکای لاتین، آیندهای را نشان میدهد که تجارت منطقهای ممکن است تجارت جهانی را تحت الشعاع قرار دهد.
"یان لی کان" دانشمند در زمینه علوم رایانه اهل فرانسه، برندهٔ جوایزی همچون جایزه تورینگ در سال ۲۰۱۸ و دانشمند ارشد هوش مصنوعی متا، طی جلسهای در داووس اشاره کرد که "پارادایمی جدید از معماریهای هوش مصنوعی" ، طی پنج سال آینده پدیدار خواهد شد که همه چیز را به سطحی بسیار فراتر از قابلیتهای سیستمهای موجود خواهد رساند".
یک بار محمدجواد ظریف و دستگاه دیپلماسی دولت روحانی و البته تیم اقتصادی او سعی کرد با ایجاد حلقههای اقتصادی جهانی و بعد از قرارداد برجام تا حدودی در روند تحریمهای ایران اختلال ایجاد کند و اتفاقا نتیجه همان روند اندکی توانست در دو سال اول دولت ترامپ، جلوی پیشروی لجام گسیخته وی را بگیرد. برای مثال نیز باید یادآوری کرد که شرکتهای هندی و کره جنوبی در زمان اعمال تحریمها مدام مهلت میخواستند، چون امکان خروج فوری از ایران یا منفک کردن پالایشگاه هایشان از نفت ایران را نداشتند.
پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در آگوست ۲۰۲۱، افغانستان با خلاء قدرت مواجه شد. از آن زمان به این سو، چین به عنوان قدرت اقتصادی همسایه افغانستان به دنبال حمایت از بازسازی آن کشور، تقویت ارتباطات منطقهای افغانستان و کاهش وابستگی آن کشور به کمکهای خارجی بوده است. همچنین، چین قصد دارد از طریق سرمایهگذاری در افغانستان به بازیگر بانفوذ اقتصادی اصلی در آن کشور تبدیل شده و عملا جایگزین ایالات متحده شود.
با نزدیک شدن به سال ۲۰۲۵، تحلیلگران کپیتال اکونومیکس اظهار کردند انتظار دارند پس از نیمه دوم چالشبرانگیز سال ۲۰۲۴، در اکثر اقتصادهای بزرگ جهانی بهبودی اندکی مشاهده شود.
شاخص مدیران خرید (PMI) خدمات روسیه از ۵۶.۲ امتیاز در ماه دسامبر به ۵۵.۸ واحد در ماه ژانویه کاهش یافته اما سفارشهای صادراتی جدید این کشور برای نهمین ماه متوالی افزایش یافته است.
سه کشور اروپایی آلمان، هلند و لهستان توافقی را با هدف تسهیل و تسریع تحرک فرامرزی سربازان و تسلیحات خود در طول یک کریدور مهم که از سمت دریای شمال تا جناح شرقی ناتو امتداد یافته، امضا کردند.